آیت الله سید محمد غروی عضو شورای عالی حوزه های علمیه و از اساتید حوزه در گفت و گو با خبرگزاری «حوزه» به ضرورت تبیین دستاوردهای انقلاب و نظام اسلامی برای نسل جدید حوزه پرداخت که تقدیم می شود:
*در فرمایشات مقام معظم رهبری یکی از شاخصه انقلابی بودن، تدین و تقوا ذکر شده است؛ نقش حوزه در صیانت از این شاخصه را چگونه ارزیابی می کنید؟
اگر در واقع ما طرفدار مقام معظم رهبری هستیم، باید کارهایمان بر اساس تقوا پیش برود و برخوردها و دیدمان، نسبت به مسایل بر اساس تدین باشد. دیگر شاخص قابل ملاحظه این است که بالاخره حوزه اگر بخواهد انقلابی باشد باید از انقلاب و این نظامی که برخاسته از انقلابش هست حفاظت کند. لازمه آن هم این است که ضمن حمایت از نظام، در عین حال همواره مسایل مختلف نظام را رصد کند و اگر جایی اشتباه و خطایی هست، به طور حسابشده، بدون اینکه اصل نظام زیر سؤال برود و بدون اینکه موجب تضعیف قوای مختلف نظام باشد، به مسئولان تذکر بدهد. وقتی گفته می شود حوزه باید انقلابی بماند، معنایش این است که چشم بینایی نسبت به نظام داشته باشد. آنکه علت حدوث این نظام و این انقلاب بوده، همان هم نقش علت مبقیه این نظام و انقلاب را داشته باشد. لازمه ایفای این نقش، این است که علاوه بر وسعت اطلاعات و فراگیری دانش هایی که در این رابطه لازم است و علاوه بر برخوردهایی که آمیخته با تقوا و تدین است، هر وقت که لازم هست حمایت و دفاع کند، مردم را دلگرم کند و اگر هم احیاناً یک کجی هایی دیده می شود این کجی ها تذکر داده شود؛ اگر خدای ناکرده یک انحرافی در این رابطه ملاحظه می شود، باید اینها را تذکر بدهد، تا به درستی نقش خود را ایفا کند.
* الآن این نقش چگونه ایفا می شود؟
مقام معظم رهبری در دیدار اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تذکر دادند که اگر لازم باشد، شما مسئولان را بخواهید، مسایل را با آنها در میان بگذارید و در نتیجه تذکرات لازم را بدهید. فی الجمله این کارها را جامعه مدرسین انجام داده است. لازمه انقلابی بودن خطر کردن است. البته خطر کردن معقول، نه غیرمعقول!
* خطر کردن معقول یعنی چه؟
یعنی با توجه به همه شرایط و مقدمات که انسان به عنوان یک فرد روحانی باید از نظام دفاع کند و در عین حال توجه داشته باشد که انحرافی پیش نیاید و برخورد بکند با انحرافات، توجه داشته باشد طوری عمل نکند که احیاناً نتیجه برعکس شده و آثار منفی داشته باشد؛ بنابراین باید خطر کرد. معنای خطر این است که ما برای خاطر انقلاب، نظام و اسلام و حکومت اسلامی چه بسا از خیلی ارزشهای بالایی صرفنظر کنیم؛ کما اینکه خیلی از افراد حوزوی را داشتیم که قبل و بعداز انقلاب می توانستند فرصت های خوبی در حوزه علمیه داشته باشند، اما احساس کردند، نظام در مقاطع مختلف به آنها نیاز دارد، لذا از ارزش های حوزوی که در مرتبه بالاتری قرار دارد، چشم پوشی کردند و وارد دستگاه های اجرایی و قضایی شدند و در برهه ای از انقلاب هم برای فعالیت های تبلیغی عازم جبهه ها شدند و عده ای نیز شهید شدند. بنایراین، یکی از شاخصهای بسیار مهم در انقلابی بودن، داشتن روحیه فداکاری است؛ البته نه بدین معنا که همه، کارهای تخصصی و تعهدی خود و کارهای حوزویشان را رها کرده و به عرصه های دیگر نظام ورود پیدا کنند. بلکه آنجایی که نظام به یک روحانی نیاز دارد و روحانی باید نقش خودش را ایفا کند، برای حفظ فرهنگ اسلامی و برای حفظ نظام این کار را انجام دهد و یا آنجایی که باید به مسئولان تذکر داده شود، ولو اینکه ممکن است بعضی از منافع و موقعیت هایش احیاناً آسیب ببیند، باید این کار را انجام دهد.
*با توجه به بیانات مقام معظم رهبری، شاخصه های حوزه انقلابی را بیان فرمایید.
اولاً منظور از حوزه انقلابی این است که حوزه های علمیه در جریان مسایل انقلاب باشند و بدانند که انقلاب چه بوده و چه شده است، چون اغلب ورودی های حوزه علمیه نوجوانان و جوانان هستند؛ یعنی اینها نسل چندم هستند و چه بسا خیلی ها در خانواده های خودشان و در جاهایی که هستند در رابطه با انقلاب اسلامی چندان توجیه نباشند. طبیعتاً این نسل های جدیدی که به حوزه می آیند باید بدانند که نظام حاکم در این کشور، در سابق چه نظامی بوده و چه اتفاقی افتاده و چطور این اتفاق افتاده است. همچنین چطور این جریان رهبری و مدیریت شده است و نقش روحانیت در این رابطه چه بوده است. طبیعتاً این گروه از حوزویان باید در جریان و سیر تطور انقلاب قرار بگیرند. در مرحله انقلابی بودن، باید تصور صحیحی از این انقلاب و نظام وجود داشته باشد و در این صورت، تصور درستی از نظام اسلامی معنا پیدا می کند که آدم بداند که قبلاً چه بوده و چه چیزهایی حاکم بودند؛ ارزشها چه ارزشهایی بودند، ارزشهای مادی و معنوی ما چطور دست دیگران بود و به هیچ وجه حاکمیت دست خود ما نبود، به دست کشورهای دیگری بود که آنها می توانستند در زمینه های سیاسی اقتصادی فرهنگی و امثال و ذلک نقش ایفا کنند. انقلابی بودن یعنی، همه توجه داشته باشند چی بودیم، چی شدیم و الان در چه وضعیتی هستیم. این خیلی مهم است که الان نظام اسلامی و انقلاب ما چه نقشی در کشورهای خاورمیانه و کشورهای آفریقایی و همچنین در احیای تفکر شیعی دارد و دشمنان چگونه قدرت و قوت پیدا کردند و چگونه برای منافع نادرست خودشان احساس خطر کردند؛ و چطور همه دنیا علیه ما بسیج شدند. در نتیجه لازمه انقلابی ماندن حوزه علمیه، این است که این مسایل برای همه تبیین گردد و همچنین تصریح شود که امروز چه خطراتی ما و فرهنگ ما را تهدید می کند و کشورهایی که دور از منطقه ما هستند و نقش سلطه گری قوی دارند، آنها چه نقشی را می خواهند در منطقه ما ایفا کنند. حوزه علمیه باید در جریان این مسایل بوده و نسبت به این مسایل بی تفاوت نباشد.
* با توجه به جایگاه ویژه حوزه علمیه در پشتیبانی تئوریک نظام اسلامی و حمایت از گفتمان و اصول بنیادین انقلاب اسلامی، این نقش نظریهپردازی و حمایت علمی و عملی، چگونه باید ایفا گردد؟
همینطوری که شما اشاره کردید، بالاخره لازمه نظام اسلامی در زمینه های مختلف این است که بالاخره نظام اسلامی، نظام اقتصادی، حقوقی، سیاسی و نظام های مختلف دارد؛ اگر این نظامها و ساختارها بخواهند اسلامی باشند، اسلامی بودنشان به این است که از تفکر فقاهتی و تفکر صحیح ناب اسلامی و شیعی برخاسته باشند؛ طبیعتاً در این رابطه هم حوزه باید به این نظام سازیها کمک و سرمایه گذاری کند و هم برای مسایل جدید و مستحدثه پاسخگویی و سرمایه گذاری نماید. مسایل حقوقی و سؤالات مربوط به مسایل مستحدثه پزشکی که امروز مورد نیاز است، باید توسط حوزه علمیه و فقها حل شود. همچنین مسایل سیاسی نیز به همین صورت. مسایل مستحدثه یک مسئله است، نظامسازی مسئله دیگری است. در نظامسازی اصولاً وضعیت ما خوب پیش نرفته است و به نظر من سازوکار مناسبی در این زمینه وجود نداشته است. در زمینههای اقتصادی، حقوقی و سیاسی فی الجمله یک کارهای خوبی انجام گرفته، اما متأسفانه در مقابل جریان های دیگر غربی و شرقی، نظام سازی نشده است و این نظام سازی موقعی فراهم می شود که یک عدهای از افاضل حوزه که آشنایی و تسلط بر مسایل فقهی و اصولی و فلسفه و فلسفه علوم و... دارند و همچنین یک عده از دانشگاهیان صاحبان فکر و نظر در این زمینه ها، باهم تعامل و همکاری و هم افزایی کنند.
